PILE OF SHAME | 47. Hades (2020)

Een gedocumenteerde poging van Uberkamper om zijn persoonlijke Pile of Shame tot nul te herleiden.

Uberkamper nam bij het begin van dit jaar het goede voornemen om zijn persoonlijke Pile of Shame te reduceren tot een vers geploegde akker in de polders van de Moeren (tot nader order nog steeds het meest vlakke stuk land van Vlaanderen).

47. Hades (2020)

In Hades kruipen spelers in de rol van Zagreus, de recalcitrante zoon van opperbaas Hades die als een volstrekte randdebiel probeert te ontsnappen uit de onderwereld en eigenlijk ook uit de toxische relatie met zijn emotioneel blinde vader. Concreet betekent dit dat Zagreus keer op keer ergens in de vier korte werelden van de hel of op het einde middels een dodelijke nekslag van de CEO van de onderwereld zelf, brutaal het leven verliest. Door de hoge moeilijkheidsgraad van Hades is de onderneming van de baldadige zoon van Hades namelijk gedoemd om vele malen na elkaar catastrofaal te mislukken. Enkel een handvol met veel moeite vrijgespeelde vaardigheden vergroten de kans op een goede afloop, maar hetzelfde kan gezegd worden van twintig uur intensief oefenen met bezwete handen en strak gespannen zenuwen. In ieder geval kreeg Uberkamper het gevoel dat hij iets wezenlijks bereikt had in zijn leven toen hij zijn arme vader een eerste keer dodelijk getroffen door de knieën zag zakken, ook al stelde het objectief weinig meer voor dan op het juiste moment wat knoppen induwen.

Op deze aardkloot moeten gamers zowat de meest verwende wezens zijn die er rondhangen. Als het wat te moeilijk voor ze wordt smijten ze hun veel te dure muis of RGB-controller tegen de muur kapot uit pure frustratie. Als het allemaal wat te weinig uitdaging heeft slaat de verveling toe als een wollen muts die over kletsnatte haren wordt getrokken. De enige constante in beide gevallen is geween en tandengeknars om het ellendige lot dat hen als arme gamers ten dele valt. Dit alles om maar te zeggen dat de ronduit geniale verdienste van Hades erin bestaat dat dit spel zowat iedereen in de juiste flow weet te houden. Tot aan de eerste geslaagde ontsnappingspoging is de uitdaging net groot genoeg. Zes totaal verschillende wapens zorgen bovendien voor de nodige afwisseling. Maar vooral na de ontlading van een eerste geslaagde ontsnappingspoging, zorgt het zogenaamde ‘Pact of Punishment’  ervoor dat gamers gemotiveerd blijven doordat ze zelf kunnen experimenteren met bijkomende moeilijkheidsgraden en navenante beloningen. Wanneer de gebruikers van je spel zichzelf beginnen te onderhouden met iets dat weinig verschilt van sadomasochisme, dan weet je als spelmaker dat het goed zit en Hades zit héél goed.

Volgens Freud zit in iedere jongen het verlangen om zijn vader te vermoorden (en zijn moeder te trouwen, maar incest en andere afwijkende seksualiteit is toch nog een groter probleem in gameland dan eenvoudig hondsbrutaal familiaal geweld). Vadermoord komt blijkbaar voor in de beste families en in combinatie met Zagreus die zich als een rotverwend prinsenkind gedraagt en diens goddelijke nonkels en tantes die in Hades de boel op alle mogelijke manieren proberen op te stoken zorgt dit voor een ronduit gespannen sfeer in de diepste kringspier van de hel. Het is allemaal plezant om naar te kijken, als een kruising tussen een dubbelaflevering van Familie en een gemiddeld Vlaams kerstetentje in een verkiezingsjaar. Dat wil ook zeggen dat er af en toe wel wat sleur in komt en Uberkamper wel wat dialoog heeft weggeklikt omdat het drama van een ander nu ook niet eeuwig blijft boeien. Maar onderhoudend was het wel.

Maar eerder dan het portret van een disfunctionele familie, wil Hades toch vooral een onderhoudende Griekse tragedie zijn. Pre-christelijke culturen zoals die van de antieke Grieken, verschillen op drie belangrijke punten van ons hedendaags westers wereldbeeld. In de eerste plaats zijn deze culturen collectief. Identiteit is gemeenschap en de moderne onzin van jezelf zijn, heet in die culturen nog gewoon hoogmoed of hybris. Griekse tragedies draaien bijna allemaal om het feit dat een individu zijn eigen plaats in het geheel vergeet en daarmee op het verboden terrein van de goden komt. Enkel die hebben namelijk het recht om onverkort hun onsympathieke zelf te zijn. Iets wat ze dankbaar combineren met ongegeneerd machtsmisbruik en een slecht karakter. Wie als gewone sterveling afwijkt wordt vernietigd en wat er overschiet nog extra gestraft ook. Zagreus maakt als godenkind in ieder geval dankbaar misbruik van zijn oogverblindend wit goddelijk privilege om wel af te wijken van de norm zonder de prijs te moeten betalen.

Een tweede kenmerk van antieke culturen is dat ze cyclisch zijn. Er is enkel een eeuwige opeenvolging van seizoenen waarbij de hele cultuur gericht is op het behoud van die orde. Het geloof in vooruitgang is iets waar de mensheid pas recent last van heeft gekregen. Misschien bestaat de scherpste observatie van de makers van Hades er wel in dat de structuur van roguelike games en van Griekse tragedies op dit punt erg gelijklopend zijn. Elke overwinning van Zagreus blijkt tegelijk een onvruchtbaar falen te zijn. Het is een boodschap uit vervlogen tijden die ons op uiterst ironische wijze bemiddeld wordt door het voorlopige hoogtepunt van ons vooruitgangsgeloof: de moderne spelcomputer.

En tenslotte zijn antieke culturen tribaal. Het radicaal ethische idee van een universeel broederschap van mensen dat door het Christendom in onze samenleving is vervlochten, is in de meeste antieke culturen grotendeels afwezig. De naaste is degenen die tot de groep behoort, al de rest is vijand. In heel het spel is bijna tastbaar aanwezig dat de godenfamilie elkaars bloed wel kan drinken, maar tegelijk zonder verpinken zouden samenspannen om iedere buitenstaander die te dicht in de buurt komt te vernietigen. Als een moderne weldoener trekt Zagreus zich het lot aan van enkele van de strengst gestraften uit de onderwereld. Noem het gerust een klassieke variant van het ‘white savior complex’, waarbij de begenadigde godenzoon in het voorbijgaan wat kleine verbeteringen in het leven van pakweg Sysiphus of Euridice aanbrengt. De structurele onderdrukking en ongelijkheid in de onderwereld worden door hem niet in vraag gesteld. Laat staan dat hij een nieuw Ethos voor de hel zou ontwikkelen waarin rechteloze afgestorvenen niet verder getraumatiseerd worden door een dysfunctionele godenfamilie. Maar daarmee zou Uberkamper ongetwijfeld veel te hoge verwachtingen hebben van een arme spelontwikkelaar die gewoon een steengoed spel heeft gemaakt en ondertussen goed op weg is om deel twee op de wereld los te laten.

Hades (2020)

Pro

- Verslavende gameplay
- Een blij weerzien met een paar hoogtepunten uit de Griekse oudheid

Negatief

- Veel geleuter over emoties

Wie is Uberkamper?

Uberkamper. Zijn van nature trage en beschouwende speelstijl lijkt zozeer op "campen"  dat besloten werd deze doorgaans pejoratieve nomenclatuur als eretitel te adopteren. De variant met "K" i.p.v. "C" bleek evenwel ongelukkigerwijze naar het Duitste woord voor vechten te verwijzen, eerder dan naar het Engelse woord voor Kamperen. "Uber", eveneens aan het Duits ontleend, betekent dan weer: alles en iedereen overtreffend. Dat is natuurlijk, laat ons eerlijk zijn, de enige manier om een spel te spelen. Uberkamper kan dus evenzeer verwijzen naar het overtreffende vermogen om stil in een hoek te liggen en te wachten tot het spel gedaan is, als naar degene die het speelveld overheerst en domineert. De beiden zijn correct.