PILE OF SHAME | 96. Enslaved: Odyssey to the West (2010)

Een gedocumenteerde poging van Uberkamper om zijn persoonlijke Pile of Shame tot nul te herleiden.

Elke rechtgeaarde gamer bezit wel een uiterst persoonlijke versie van de Pile of Shame: een ogenschijnlijk onoverkomelijke berg van nooit gespeelde computergames, gekocht in een onheilige samenloop van solden, overmoed en volle maan. Eerder dan een ongerepte besneeuwde Alpencol, is de Pile of Shame in de hoofden van heel wat gamers een inktzwarte terril van steenkool en digitaal schroot die een aanhoudend gevoel van ongemak en schaamte oproept.

Maar niet getreurd: om voor eens en voor altijd te bewijzen dat de berg van schaamte geen onontkoombaar fatum hoeft te zijn waaronder iedere zichzelf respecterende gamer gebukt moet gaan, nam Uberkamper bij het begin van dit jaar het goede voornemen om zijn persoonlijke exemplaar te reduceren tot een vers geploegde akker in de polders van de Moeren (tot nader order nog steeds het meest vlakke stuk land van Vlaanderen).

96: Enslaved: Odyssey to the West (2010)

Iedere intensieve gebruiker van computerspellen is ongetwijfeld vertrouwd met het fenomeen dat games doorheen de jaren steeds groter en indrukwekkender worden, en tegelijk steeds meer moeite hebben om onze aandacht blijvend vast te houden. De 21^e-eeuwse mens probeert zichzelf overeind te houden in een permanent bombardement van informatie, meningen en emoties, en dat heeft blijkbaar een stevige weerslag op zijn vermogen om zich voor langere tijd op één zaak te concentreren.

Voor spelontwikkelaars blijft het de uitdaging om, midden in deze overvloed, steeds opnieuw te zoeken naar het evenwicht tussen visuele overdaad en emotionele overdracht, tussen tonen en suggereren, tussen afbeelding en verbeelding. Ook het feit dat games soms heel wat geduld en doorzettingsvermogen vragen van spelers, durft al eens in de weg te staan van een echt goede beleving van al het lekkers dat spelmakers te bieden hebben, in de vorm van ingewikkelde scenario’s, spectaculaire effecten en boeiende  gameplay. Misschien was dit de reden waarom Uberkamper niet echt met volle goesting en aandacht aan Enslaved: Odyssey tot the West begon, maar ironisch genoeg was het misschien ook net daarom dit spel hem geheel onvoorbereid raakte als een droge mot van een gorilla op zijn postmoderne verwende bakkes.

Het eerste level van Enslaved speelt zich af op een gigantisch vliegend slaventransport op weg naar Pyramid, de slechterik van dienst. Zoals gebruikelijk in het genre ging het hierbij om een zorgvuldig geregisseerde rollercoaster vol actie, spektakel en onverwachte gebeurtenissen, waarbij Uberkamper met moeite een geeuw van tussen zijn verwende kaken kon onderdrukken. Wat wel meteen al afweek van de middelmaat was de energieke interactie tussen de twee hoofdpersonages.

Trip, de vrouwelijke protagonist van het verhaal, blijkt dusdanig bedreven te zijn in het hacken van computers dat ze erin slaagt om te ontsnappen uit haar cel, om vervolgens het luchtschip te laten neerstorten. Daarbij blijft ze zelf elegant van het meeste onheil gespaard. Monkey, het personage dat spelers uiteindelijk besturen, volgt haar hierbij op de voet, maar incasseert in een soort van tragikomisch ballet steeds de volle pijnlijke lading van al het onheil dat Trip aanricht. Uiteindelijk storten de twee naast elkaar neer op de begane grond in een bipolaire ontlading van chaos, explosies en sensuele aantrekkingskracht van hun jonge halfnaakte lichamen.

Het moment waarop Uberkamper zich echt recht in zijn bureaustoel zette, was wanneer Trip vervolgens een slavenband op Monkey’s hoofd plaatst en hem dwingt om haar terug te brengen naar het dorp waaruit ze ontvoerd is. In plaats van als een razende tekeer te gaan en een nutteloze carrousel van loze bedreigingen te starten om vervolgens nog urenlang als een oud wijf te zagen over de situatie, aanvaardt Monkey gewoon deze nieuwe realiteit. Dit was geloofwaardig, buitengewoon goed geacteerd en het zorgde ervoor dat Uberkamper onwillekeurig emotioneel begon te investeren in Trip en Monkey, en de listen en lagen van het wrede lot dat hen had samengebracht. De regel is natuurlijk dat zelfs een elf jaar oud spel niet gespoild mag worden, dus over het verhaal is Uberkamper uitverteld, maar de manier waarop de hoofdpersonages op elkaar leren vertrouwen en elkaar ondersteunen in hun persoonlijke groei tijdens hun reis naar het westen blijft geloofwaardig tot het einde.

Die reis naar het Westen bracht de beide helden overigens door een verwoest landschap van vervallen grootsteden en verlaten slagvelden waar resten van reuzenrobotten lagen te roesten. Het blijft opvallend hoe een sfeervolle setting en intelligent leveldesign de grafische tekortkomingen van een wat ouder spel enorm kunnen verzachten. Tot op vandaag is Enslaved een visueel kijkstuk in een kleurrijke en toch erg melancholische apocalyps. Het moet niet altijd de bruine woestenij zijn waarin sinds Mad Max zoveel voorstellingen van de eindtijd gedrenkt zijn.

Als tiener heeft Uberkamper ooit een uiterst eigenaardig boek gelezen: Aap van de inmiddels overleden Nederlandse auteur Janwillem van de Wettering (1987, herdruk in 2015). Toen dacht hij dat de knotsgekke avonturen uit dit boek volledig uit de fantasie van de auteur waren ontsproten. Later leerde hij dat het om een bewerking ging van ‘Reis naar het Westen’,  een van de vier grote werken uit de klassieke Oosterse literatuur. Ook het verhaal van Enslaved blijkt uiteindelijk een heel vrije vertelling te zijn van dit klassieke verhaal, waarbij elementen als Aaps wapenstok en slavenband letterlijk zijn overgenomen uit het 16^e-eeuwse origineel. Ook Pigsy, een andere held uit het boek met een buitengewone lust naar eten en vrouwen, keert terug in Enslaved en krijgt zelfs zijn eigen originele en prettig wegspelende DLC. Het is intertekstualiteit van het hoogste niveau die op een vreemde manier Uberkampers literaire hart sneller doet slaan. (Een andere bekend voorbeeld hiervan is Joseph Conrads Heart of Darkness, de film Apocalyps Now en Spec Ops: The Line. Het doet Uberkamper dromen van hoe fantastisch het zou zijn mocht een spel met deze productiewaarden over Reinaert De Vos of Tijl Uylenspiegel gemaakt worden).

Een opvolger van Enslaved zal er alvast niet meer komen, maar de mensen bij ontwikkelaar Ninja Theory hebben recent nog hun enorme verteltalent bewezen door Hellblade: Senua’s Sacrifice op de wereld los te laten. Om maar te zeggen: als alle games zo goed verteld zouden zijn, dan zou zelfs de bomma van Uberkamper een gamer zijn.

Enslaved: Odyssey to the West (2010)

Pro

- Acteerwerk en verhaal zijn uitermate sterk
- Intertekstualiteit
- Sfeer
- Originele en sterke DLC

Negatief

- Pyramid als antagonist past niet helemaal in het verhaal

Wie is Uberkamper?

Uberkamper. Zijn van nature trage en beschouwende speelstijl lijkt zozeer op "campen"  dat besloten werd deze doorgaans pejoratieve nomenclatuur als eretitel te adopteren. De variant met "K" i.p.v. "C" bleek evenwel ongelukkigerwijze naar het Duitste woord voor vechten te verwijzen, eerder dan naar het Engelse woord voor Kamperen. "Uber", eveneens aan het Duits ontleend, betekent dan weer: alles en iedereen overtreffend. Dat is natuurlijk, laat ons eerlijk zijn, de enige manier om een spel te spelen. Uberkamper kan dus evenzeer verwijzen naar het overtreffende vermogen om stil in een hoek te liggen en te wachten tot het spel gedaan is, als naar degene die het speelveld overheerst en domineert. De beiden zijn correct.