Wat Rapture is, was en zal zijn

Vandaag is het Rapture Party Day, een dag die wordt aangegrepen om te feesten alsof er geen morgen meer komt. Nog een laatste feestje voor het einde der tijden dus, en toevallig valt die dag dit jaar samen met Hemelvaartsdag, zeg maar de Rapture van Jezus. Wij willen het echter over een iets andere Rapture hebben, namelijk die van BioShock.

Opgelet: spoilers!

Het einde van de wereld leek nog nooit zo dichtbij met een pandemie die ons in een ijzeren greep houdt. Het is echter verre van de eerste keer dat we dachten onze wereld te verliezen. De Mayakalender voorspelde het einde van de wereld in 2012 en verschillende religies voorspellen dat de wraak van God de aarde zal verwoesten. Radiopresentator Harold Camping berekende dat Rapture Day zou plaatsvinden op 21 mei 2011. Waardige mensen zouden plots naar de hemel gezogen worden, terwijl de rest op aarde zou moeten blijven om ten onder te gaan aan allerlei natuurrampen. Dat is er toen niet van gekomen, maar sindsdien wordt 21 mei elk jaar dus wel aangegrepen om een Rapture Party te houden en te feesten alsof er geen morgen meer komt.

Rapture betekent ook nog iets anders: intens geluk. Andrew Ryan zag misschien een bron van waarheid in die betekenis en de voorspellingen en bouwde zijn onderwaterstad met een niet toevallig gekozen naam: Rapture. Het werd de iconische locatie van de eerste BioShock games.

Andrew Ryan bouwde Rapture voor mensen zoals hijzelf, mensen die er recht op hadden door het zweet op hun voorhoofd. De stad focust op vrijheid en is vrij van "parasieten" en inmenging vanuit de overheid of religies. Bewoners plukken de vruchten van hun werk en hoeven niet andermans noden te vervullen.

Rapture moest een Utopia, de ideale plaats, worden, een samenleving die intens geluk moest brengen, maar we weten hoe dat eindigde. Aan alle mooie liedjes komt een einde en Ryans plan viel letterlijk in het water.

"Rapture" staat dus voor het ultieme geluk, de ideale plaats voor een mens om te leven. Rapture heeft echter ook een duidelijk religieus kantje, waardoor de verschillende betekenissen en gelaagdheden van "Rapture" mooi samenkomen in de onderwaterstad van BioShock.

Ryan is verre van een gelovig man. Wanneer je Rapture voor de eerste keer betreedt, zie je een beeld van de oprichter met de tekst: No gods or kings. Only man. En toch ... De stad is gevuld met verwijzingen naar de Bijbel.

ADAM, een chemische substantie die je genetische code herschrijft, en EVE, een substantie die je de mogelijkheid geeft om Plasmids te gebruiken, zijn twee Bijbelse figuren die symbool staan voor het begin van de mensheid, in het geval van Rapture een nieuwe mensheid. Andrew Ryan propageert de twee producten als de wedergeboorte van de Rapture bewoners, maar het betekent uiteindelijk ook de ondergang van Rapture en al wie er leeft.

Rapture moet het Aards Paradijs onder water voorstellen, maar ook hier is met EVE de verboden vrucht aanwezig. Ook ADAM is een wolf in schaapskleren. Gebruikers worden productiever, maar raken ook verslaafd waardoor hun hoofd op hol slaat. De drang naar ADAM zal het slachtoffer uiteindelijk veranderen in een Splicer. Zowel ADAM als EVE zorgen voor een massagraf in zee.

Voor iemand die zo gekant is tegen de macht van koningen en goden, is het voorts ironisch dat Andrew Ryan in Rapture wel exact zo vereerd wordt. Hij ziet zichzelf ook als de messias, de verlosser van de mensheid. Hij redt iedereen die zijn objectivistische filosofie volgt en brengt hen naar zijn Utopia of hemel, Rapture.

Deze gelaagdheid zien we ook elders in de BioShock franchise. Ook Comstock van Bioshock Infinite beschrijft zichzelf als de redder, de profeet, die iedereen redt door een stad in de lucht te bouwen. Deze luchtstad, gebaseerd op Amerikaanse politieke en religieuze idealen, is een weerspiegeling van Rapture. In tegenstelling tot de meer subtiele verwijzingen in Rapture, zijn de religieuze kenmerken in Columbia, zoals de stad in de lucht heet, duidelijker aanwezig.