Het Butterfly Effect in games

In de Verenigde Staten vieren ze op 14 maart de Leer Meer Over Vlinders dag. Het ideale moment dus om het fenomeen van het butterfly effect nog eens op te frissen en een aantal games die dit principe gebruiken op te lijsten. Wel opletten voor spoilers natuurlijk.

Het butterfly effect is een theorie die beschrijft dat in chaotische systemen één gewijzigde gebeurtenis, hoe klein ook, grote gevolgen kan hebben. De hypothese stelt dus dat, in principe, het fladderen van de vleugels van een vlinder op een bepaald tijdstip en bepaalde plaats de eerste stap kan zijn naar het ontstaan van een orkaan.

In sommige culturen representeren vlinders de zielen van de doden die naar de hemel gaan. Zo zullen sommige beslissingen onrechtstreeks de dood betekenen voor mens en dier in onderstaande games. Deze games bevatten dus ook keuzes die niet alleen invloed hebben op de speler, maar ook de wereld rondom jou.

Om de vlindertheorie succesvol toe te passen in games, maken ontwikkelaars gebruik van het Branching Narrative. Het verhaal heeft altijd hetzelfde beginpunt, maar splitst zich op naarmate meer keuzes gemaakt worden. Er zijn uiteindelijk verschillende eindpunten.

Life is Strange

Het verhaal van de episodische avonturengame Life is Strange steunt veel op de theorie van het vlindereffect. Het hoofdpersonage Max Caulfield zit op een prestigieuze school, Blackwell Acadamy in Arcadia Bay. Ze ontdekt dat ze krachten heeft waarmee ze terug in de tijd kan reizen. Ze kan de kleinste dingen veranderen die later grote gevolgen hebben. In het begin van de game verschijnt er een blauwe vlinder die de bal aan het rollen brengt. Uiteindelijk is de cirkel rond en ontstaat er een tornado die Arcadia Bay van de kaart kan vegen. Het is een perfecte visualisatie van de theorie. Max ziet de tornado ook als het resultaat van haar acties.

Het blauwe insect komt ook nog eens tevoorschijn in de laatste scène van een van de mogelijke eindes. Het is een directe link naar de vlinder als ziel van een overledene.

De speler kan op elk moment de tijd terugdraaien waardoor de toekomst voortdurend veranderlijk is. Bij elke keuze verschijnt er in de linkerhoek een getekende vlinder met de waarschuwing: "This action will have consequences." Max kan zowel acties als conversaties terugspoelen. Dit zal een invloed hebben op de relatie met het personage, op de wereld en zelfs op leven en dood.

De keuzes die Max in het begin moet maken zijn nog nietszeggend. Zodra je de personages en je krachten leert kennen, wordt het al snel een pak serieuzer. Max helpt onder meer haar jeugdvriendin Chloe bij het zoeken naar haar verdwenen vriendin Rachel.

Elke stap kan een verandering teweegbrengen, maar soms is het beter om de wereld gewoon te laten doordraaien zonder de inmenging van tijdreizigers.

Until Dawn

Deze interactieve survival horror game vertelt het verhaal van acht vrienden die vast komen te zitten in een hut in de bergen. Al snel hangt er een vreemde sfeer in de lucht en moet de groep zien te overleven.

Ook hier weegt de vlindertheorie zwaar door op het verhaal. Until Dawn bevat 22 verschillende keuzes met daarin nog eens verschillende mogelijkheden. Vijf gevolgen zijn (afhankelijk van de beslissingen) niet beschikbaar in een speelsessie.

Bepaalde opties kunnen het verschil maken tussen leven en dood. De speler kruipt in de huid van de personages en moet gaandeweg schijnbaar kleine maar ook morele keuzes maken die meerdere mensen beïnvloeden. Eens de knoop doorgehakt is, is er geen weg meer terug.

De vlinder keert meerdere keren terug in Until Dawn. Het insect kan onder andere gespot worden als tatoeage of als muursticker. Het zijn subtiele verschijningen die de vlindertheorie ondersteunen.

De vlinders van Until Dawn zullen geen storm vooroorzaken, maar creëren wel enorme chaos in het leven van de vriendengroep.

Heavy Rain

De cinematische psychologische thriller game van Quantic Dream gaat over een seriemoordenaar, the Origami Killer, die verschillende kinderen ontvoert en kinderen met behulp van hevige regenval laat verdrinken. De dader laat origami achter op het lichaam en gebruikt ze ook als tips voor de vaders. Die laatsten moeten dodelijke beproevingen doorstaan om hun kinderen te vinden. The Origami Killer wil hiermee testen hoe ver vaders willen gaan om het leven van hun kinderen te redden.

De game focust op vier verschillende personages met elk hun eigen achtergrond, motivaties en vaardigheden. Elke keuze van de speler is slechts voor een korte tijd beschikbaar en beïnvloedt het pad dat je als speler zal bewandelen. Sommige beslissingen betekenen het einde van een leven. In totaal zijn er 17 verschillende eindes.

Elke vader moet vijf testen ondergaan om bij de locatie van zijn kind te komen. Een van de testen staat in het teken van de vlinder. In hoofdstuk 23, The Butterfly, moet Ethan Mars de tweede test ondergaan om zijn zoon Shaun te redden. Op een origami in de vorm van een vlinder vindt hij een adres dat naar een fabriek verwijst. Mars vindt de ingang  door afbeeldingen van het insect te volgen. Eerst moet hij door een tunnel met glasscherven kruipen om zich daarna door elektrische condensators te wurmen. Als hij slaagt, krijgt hij meer informatie over zijn zoon, waarna de vlinderbeproeving eindigt.

Het vlindereffect van Heavy Rain samengevat: als het water zakt, kraakt het ijs. Oftewel: elke oorzaak heeft gevolgen. Sommige keuzes zullen (letterlijk) adembenemend zijn.

Beyond: Two Souls

Beyond: Two Souls is een interactief drama over Jodie Holmes, een meisje dat op jonge leeftijd een band krijgt met de entiteit Aiden. Hij is onzichtbaar, maar altijd bij haar. Al snel blijkt dat Jodie paranormale krachten heeft zoals het manipuleren van voorwerpen en personen. De game volgt het leven van Jodie en Aiden achttien jaar lang. De twee raken verzeild in geheime agentschappen van de overheid, corrupte militaire operaties en tienerdrama’s.

De gameplay en het vlindereffect zijn vergelijkbaar met dat van Heavy Rain, alleen kan je nu ook spelen als Aiden, een onzichtbaar personage dat de omgeving kan beïnvloeden. Er zijn drie eindes die nog eens 24 varianten bevatten. Bovendien kunnen zes belangrijke NPC's het loodje leggen.

Detroit: Become Human

Dezelfde studio als van Heavy Rain en Beyond: Two Souls bracht nog een gelijkaardige titel uit. Detroit: Become Human speelt zich af in een fictieve wereld waarin mensen bediend worden door levensechte robots. De game laat een mogelijke toekomst zien waarin veel mensen werkloos zijn en geven de androids de schuld. De bewust geworden robots verzetten zich dan weer tegen hun rol als slaven en starten een revolutie.

Hier stap je in de schoenen van drie androids. Ze hebben elk hun eigen functie en achtergrond, maar hebben één ding gemeen: ze zijn afwijkend. Ze hebben elk hun eigen verhaallijn, maar afhankelijk van de beslissingen die je neemt, kunnen hun paden elkaar kruisen.

De gameplay is ook hier weer overeenkomstig met nummer twee en drie in de lijst. De beslissingen zullen hoe dan ook toch zwaar doorwegen. Moest een van de hoofdpersonages vernietigd worden, is het niet meteen game over. De game past zich aan en slaat gewoon een andere weg in.

Detroit: Become Human heeft 32 hoofdstukken. In hoofdstuk 1 alleen al zijn er 6 mogelijke eindes. Dan is er nog niet gesproken over de keuzes die de speler voorgeschoteld krijgt tijdens het hoofdstuk. Het geeft een idee over hoe uitgebreid het vlindereffect kan zijn.

Telltale Games (The Walking Dead)

De meeste games van Telltale Games maken gebruik van het keuzemechanisme, maar wij houden het hier bij The Walking Dead.

In totaal zijn er vier seizoenen die bestaan uit vier of vijf episodes. De zombie games leggen de focus op persoonsbeschrijving, ontwikkeling van personages en emotie. Je volgt voornamelijk de avonturen van de jonge Clementine, protagonist in seizoen 1 en 4 en deuteragonist in seizoen 2 en 3.  Ze is acht jaar wanneer de ondoden de aarde begonnen te veroveren. Ze wordt opgevangen door Lee, die ze als haar beschermengel ziet. Samen proberen ze met andere overlevers hun leven terug op te bouwen. Ze moet onder andere leren omgaan met verlies en puberteit. Met elk seizoen wordt Clementine ouder en verandert ze stilaan in een bikkelharde tante.

Op het einde van elke episode verschijnen de keuzes die je gemaakt hebt en hoeveel procent van de andere spelers dezelfde beslissing maakte. Voor een korte periode krijgt de speler meestal twee tot vier opties voorgeschoteld. Er is ook altijd de optie om niets te doen of te zwijgen, waarna de game een eigen gangetje of alsnog aandringt op een keuze van de speler.

De keuzes zijn niet altijd betekenisvol en creëren soms eerder een illusie van vrije wil. Soms heeft de speler niets te zeggen over de gebeurtenissen in het plot. In het eerste seizoen kan je bijvoorbeeld kiezen uit een van twee overlevenden die naargelang je beslissing blijft leven. Mits een aantal dialoogaanpassingen en andere beelden, heeft dit weinig impact op het verhaal aangezien het geredde personage later ook sterft. Voor sommige mensen staat het nu eenmaal in de sterren geschreven.

In seizoen twee zijn er vijf verschillende eindes waarvan een in seizoen drie wordt geforceerd om iedereen op hetzelfde spoor te zetten. Hoewel sommige beslissingen wel een invloed hebben op het verhaal, is het duidelijk dat het belangrijkste gevolg van je acties de staat van je geweten is. Je moet leren leven met de keuzes die je gemaakt hebt.

Geschreven door Mine.