Een geschiedenis: Steve Jobs
Een dag nadat Apple zijn nieuwe iPhone 4S voorstelde, bereikt ons het droeve bericht dat Steve Jobs, bij uitstek het gezicht van Apple, op 56-jarige leeftijd overleden is aan kanker. "Het bedrijf verliest een visionair en creatief genie, de wereld een uitzonderlijk mens," laat huidig CEO Tom Cook weten. Ondanks zijn gekende strijd tegen kanker komt Jobs' overlijden voor velen nog als een onverwachte bom die inslaat. Zo legendarisch als hij reeds was tijdens zijn leven, eens zo legendarisch zal hij zijn in de dood. Ook 4Gamers rouwt mee. Daarom: een portret.
De vroege jaren
Steve Jobs werd op 24 februari 1955 geboren in San Francisco als zoon van Abdulfattah John Jandali, een Syrische immigrant, en Joanne Simpson, een Amerikaanse. Hij werd afgestaan voor adoptie en geadopteerd door Paul en Clara Jobs, die hem Steven Paul noemden. Later zouden ze nog een dochter adopteren, Patti. De biologische ouders van Jobs, waarvan de vader professor politieke wetenschappen werd en de moeder spraakpatholoog, zouden uiteindelijk nog trouwen en een dochter krijgen, schrijfster Mona Simpson en biologische zus van Steve Jobs.
Jobs liep school te Cupertino Junior High en Homestead High School, in Californië. Na school woonde hij vaak lezingen bij in de Hewlett-Packard Company, waar hij later ook aangenomen werd en als bediende samenwerkte met Steve Wozniak. Toen hij in 1972 afstuurde van high school, trok Jobs naar Reed College in Oregon. Hier hield hij het maar één semester vol, maar ook na dat semester bleef hij lessen bijwonen. Hij sliep op de grond bij vrienden, ging colaflessen terugbrengen voor geld en kreeg wekelijks gratis maaltijden bij een lokale tempel van Hare Krishna. Zelf wijst Jobs op het belang van de lessen die hij alsnog volgde. Volgens hem zou de Mac nooit verschillende lettertypes en proportioneel gespreide fonts hebben gehad als hij destijds niet die ene les kalligrafie had gehad.
In de herfst van 1974 begon Jobs, samen met Wozniak, naar bijeenkomsten van de Homebrew Computer Club te gaan. Ook ging hij aan de slag als technicus bij Atari, voornamelijk met de bedoeling om geld te sparen voor een spirituele reis naar India. Die reis ondernam hij ook, samen met Daniel Kottke, een vriend van op Reed College en later de eerste werknemer van Apple. Jobs kwam terug als boeddhist, met een geschoren hoofd en in tradiotionele kledij. Tijdens deze periode experimenteerde Jobs ook met psychedelische stoffen. Zijn LSD-ervaringen beschrijft Jobs als een van de twee of drie belangrijkste zaken die hij in zijn leven gedaan heeft.
Toen Jobs terugkeerde naar Atari, kreeg hij de opdracht om een nieuw circuit board te ontwikkelen voor Breakout, een game van Atari. Het bedrijf zou 100 dollar hebben geboden per chip die uit de machine werd gehaald. Jobs zelf had weinig verstand van en interesse in het ontwerpen van dergelijke zaken en hij sloot een deal met Wozniak: de bonus zou onder hen beiden verdeeld worden, ieder de helft, als Wozniak erin slaagde het aantal chips te verminderen. Uiteindelijk haalde Wozniak 50 chips uit het ontwerp, wat maakte dat het zo strak in elkaar zat dat het onmogelijk op een productielijn kon gemaakt worden. Jobs kreeg 5000 dollar, maar vertelde Wozniak aanvankelijk dat hij maar 700 dollar had gekregen, waardoor die slechts 350 dollar kreeg voor zijn hulp.
Professioneel leven
Apple: het begin
Steve Jobs kennen we natuurlijk vooral als het gezicht en brein van Apple. De basis daarvoor werd gelegd in 1976, toen hij het bedrijf samen met Wozniak oprichtte. Later zou er nog extra geïnvesteerd worden door Armas Clifford "Mike" Markkula, Jr., een marketing manager die half en half op pensioen was bij Intel. Jobs en Wozniak hadden elkaar leren kennen via een gemeenschappelijke vriend, waarna ze vrienden werden en samenwerkten. De 21-jarige Jobs kon de vijf jaar oudere Wozniak, een begaafd electronicakenner, overtuigen om een eigen computersysteem te ontwikkelen om het vervolgens ook te verkopen.
Apple begon te groeien en had nood aan een professionele leiding. In 1978 werd Mike Scott CEO maar onder hem moest het bedrijf een aantal moeilijke jaren doorstaan. In 1983 slaagde Jobs erin John Sculley weg te plukken bij Pepsi-Cola, waarbij het charisma van Jobs duidelijk naar voren kwam. Hij vroeg Sculley namelijk wat hij wilde: de rest van zijn leven suikerwater blijven verkopen of met hem meegaan en de wereld veranderen. In januari 1984 werd de eerste Macintosh voorgesteld, een project dat al in de late jaren 70 werd opgestart door Jef Raskin maar door Jobs werd overgenomen. De Mac was de eerste kleine computer met een graphical user interface die ook commercieel succesvol was. Inspiratie voor het GUI-idee haalde Jobs bij concurrent Xerox. De introductie van de eerste Macintosh kwam gepaard met de bekende en beruchte "1984"-reclamespot.
Jobs stond voor de wereld bekend als charismatisch en overtuigend, maar werknemers binnen Apple zelf vertelden dat hij vaak een temperament had waardoor het soms moeilijk werken was met hem. In 1984 werd de industrie in zijn geheel getroffen en ook bij Apple ging de verkoop naar beneden, hetgeen voor spanningen zorgde binnen de top. De relatie tussen Jobs en CEO Sculley verzuurde en Jobs werd uiteindelijk uit zijn functies ontheven. Volgens Jobs zelf was zijn ontslag bij Apple een van de zaken die hem konden overkomen. "De zwaarwichtigheid van succesvol zijn werd vervangen door de lichtigheid van weer een beginner te zijn, minder zeker over alles. Het bevrijdde me om een van de meest creatieve periodes van mijn leven binnen te treden."
NeXT
Jobs richtte een nieuw bedrijf op, NeXT Computer. Het NeXT-werkstation was technologisch vooruitstrevend en geavanceerd, maar de industrie hapte niet echt toe omwille van het hoge kostenplaatje. Wie het ding wel kon betalen, echter, was vol lof over het NeXT-werkstation en zijn technische capaciteiten. Omwille van deze geavanceerde technologie (Mach kernel, digital signal processor chip, ingebouwde Ethernet-poort, ...) trok Jobs vooral naar wetenschappelijke en academische kringen om het apparaat te promoten en aan te bevelen. Met de NeXTcube kondigde Jobs het tijdperk van de zogenaamde interpesoonlijke computer af, de opvolger van de persoonlijke computer (pc). De interpersoonlijke computer moet vooral meer gebruikersgemak bieden zodat mensen er makkelijk mee aan de slag kunnen. NeXTMail is een voorbeeld van de visie van Jobs. Waar mails in die tijd veelaal gewoon steriele tekst was, introduceerde NeXTMail een gebruiksvriendelijke interface, evenals de mogelijkheid om klikbare graphics- en audio-elementen in de mail te embedden, wat destijds redelijk uniek was.
Ook bij NeXT was Jobs een perfectionist, niet alleen op technisch maar ook op esthetisch vlak. Het feit dat elk toestel er goed moest uitzien, plaatste de nodige druk op de hardware-afdeling. Die werd in 1993 opgedoekt na tegenvallende resultaten. NeXT zou uiteindelijk slechts 50.000 toestellen verkopen, waardoor het zich voortaan enkel nog op software zou concentreren.
Pixar
In 1986, een jaar na het oprichten van NeXT, kocht Jobs The Graphics Group van Lucasfilm voor 10 miljoen dollar, waarvan 5 miljoen dollar meteen in het bedrijf zelf werd gepompt als kapitaal. Nadien werd de naam omgevormd naar Pixar. Aanvankelijk moest het hardware ontwikkelen voor high-end graphics, maar na jaren aan een stuk de Pixar Image Computer zonder winsten te hebben verkocht, werden die activiteiten stopgezet. In de plaats daarvan ging Pixar in zee met Disney om enkele computergeanimeerde films te maken. Disney zou helpen bij het financieren en de distributie van de producties.
In 1995 was de eerste productie een feit en Toy Story zette de studio meteen op de kaart. Onder leiding van John Lasseter zou de studio de ene na de andere kaskraker afleveren: A Bug's Life, Toy Story 2, Monsters, Inc., Finding Nemo, The Incredibles, Cars, Ratatouille, WALL-E, UP en Toy Story 3. Tegen 2004 begon het contract tussen Pixar en Disney evenwel op zijn einde te lopen. Jobs en Michael Eisner, toenmalig CEO van Disney, slaagden er niet in een nieuwe overeenkomst te sluiten en Jobs liet weten dat Pixar op zoek zou gaan naar een nieuwe partner om de films te verdelen. Toen Bob Iger in oktober 2005 de plaats van Eisner bij Disney innam, probeerde hij meteen de relatie met Pixar en Jobs te herstellen. Begin 2006 werd bekend gemaakt dat Disney Pixar in zijn geheel zou overkopen via een overdracht van de aandelen, goed voor in totaal 7,4 miljard dollar. Na de overeenkomst werd Jobs met 7% van de aandelen de grootste individuele aandeelhouder van Disney. Ter vergelijking: voormalig topman Eisner had slechts 1,7% van de aandelen en Roy E. Disney ongeveer 1% tot zijn dood in 2009. Het was overigens deze Roy E. Disney die ervoor zorgde dat Eisner moest opstappen, nadat hij de relatie met Pixar had laten verzuren. Jobs zetelde zowel bij Disney als bij Pixar in het bestuur.
Terug naar Apple
Apple deed het intussen niet verschrikkelijk goed na het vertrek van Jobs en in 1996 werd aangekondigd dat Apple NeXT zou overkopen voor 429 miljoen dollar, waardoor Jobs opnieuw bij Apple kwam. Hij werd er al snel plaatsvervangend CEO (tegen 2000 volwaardig CEO) en kon als dusdanig de touwtjes stevig in handen nemen. Om Apple opnieuw op het juiste spoor te krijgen, schrapte hij in 1998 een hoop projecten, zoals Newton, Cyberdog en OpenDoc. In deze periode dook het beruchte imago van Jobs opnieuw op. Binnen het bedrijf deden geruchten de ronde dat hij mensen on the spot zou ontslaan wanneer hij ze toevallig tegenkwam in het bedrijf en vond dat ze niets nuttigs deden. Met Jobs in de lift zitten was voor velen dan ook een doemscenario. Voorts veranderde Jobs de aard van de licenties, waardoor die veel duurder werden en het voor andere fabrikanten moeilijker werd om nog Macintosh-klonen te produceren. Nog een maatregel die destijds werd genomen, maar slechts enkele jaren geleden aan het licht kwam, is het stopzetten van alle donaties aan goede doelen.
De overname van NeXT zorgde ervoor dat veel technologie van dat bedrijf in Apple-producten terecht kwam. NeXTSTEP bijvoorbeeld evolueerde uiteindelijk naar Mac OS X. Jobs zorgde ervoor dat Apple opnieuw beter ging verkopen, dankzij de introductie van onder meer de iMac. Sindsdien is Apple sterk gaan inzetten op het leveren van designs die mensen aanspreken en het positioneren van Apple als krachtig merk. Sindsdien is het alleen maar beter gegaan met Apple en daar had Jobs ongetwijfeld mee te maken. Zijn manier van presenteren getuigt van een enorm charisma en hij weet een hoop mensen warm te maken voor nieuwe producten. Introducties als de iPod en iTunes waren revolutionair en zorgden voor een complete vernieuwing van de industrie; Ook de iPhone en iPad waren mijlpalen. Ondanks het grote succes van deze producten zijn er ook enkele geweest die het minder goed deden of ronduit slecht. Ze slaagden er niet in de grote massa aan te spreken en werden enkel gekocht door een beperkt groepje fans. Tegenover het strakke design en de simpele, gebruiksvriendelijke manier van werken stond voorts veelal een aardig prijskaartje, waar meermaals de nodige kritiek op komt. Ook is Jobs, naast de kracht van Apple, ook meteen zwakte van het bedrijf, in zekere zin. De aandelenkoers bijvoorbeeld daalde aanzienlijk toen geruchten over de gezondheidstoestand van Jobs geen goede afloop voorspelden.
Het einde
Midden 2004 maakte Jobs bekend dat hij pancreaskanker had. Veelal lopen dergelijke diagnoses slecht af, maar bij Jobs zou het om een zeldzame vorm gaan die niet meteen dodelijk is. Aanvankelijk wilde Jobs niet van de traditionele geneeskunde weten en poogde hij de kanker te overwinnen via een speciaal dieet. Uiteindelijk onderging hij een speciale ingreep die de kanker, zo leek het, wist uit te verwijderen. Van chemo- of radiatietherapie zou geen sprake zijn geweest.
In de jaren die volgden doken regelmatig geruchten op over de gezondheidstoestand van Jobs, die merkbaar achteruit leek te gaan. Op evenementen verscheen hij soms fel vermagerd en waar hij vroeger nog zo goed als de hele presentatie op zichzelf deed, liet hij nu meer en meer over aan anderen. Aanvankelijk vertelde Apple dat Jobs gewoon last had van een bacterie die de ronde deed, maar dat het verder niet veel voorstelde. Nadien werd gezegd dat het om een privékwestie ging en er dus geen commentaar zou worden gegeven. Dat bevestigde Jobs zelf ook eind augustus 2008, toen hij bij een presentatie een slide liet zien met daarop "110/70". Het was een verwijzing naar zijn bloeddruk, waarbij het vertelde dat hij geen vragen meer zou beantwoorden over zijn gezondheid.
Begin 2009 meldde Jobs dat hij te kampen had met een hormonaal onevenwicht. In een interne Apple-nota schreef hij dat zijn toestand vermoedelijk erger was dan aanvankelijk gedacht. Hij kondigde aan 6 maanden afwezig te zijn om zich te kunnen focussen op herstel. Tom Cook nam de activiteiten van Jobs als CEO over, net als in 2006. Wel werd Jobs nog geraadpleegd voor de grootste beslissingen. In april 2009 onderging Jobs een levertransplantatie, waarna de vooruitzichten op volledig herstel gunstig waren en hij opnieuw aan de slag kon bij Apple.
In januari 2011 raakte bekend dat Jobs Apple weer moest verlaten om gezondheidsredenen. Opnieuw was Tim Cook vervanger van dienst. Jobs bleef desondanks opduiken bij belangrijke gebeurtenissen, zoals de lancering van de iPad 2 en keynote die iCloud introduceerde. 7 juni werd hij nog gezien bij een stadsraad van Cupertino.
Op 24 augustus werd gemeld dat Jobs de functie van CEO van Apple neerlegt. In een brief verklaart hij niet langer te kunnen voldoen aan zijn verplichtingen en verwachtingen als CEO.
Op 5 oktober, een dag na de onthulling van de iPhone 4S, overleed Steve Jobs vredig in het bijzijn van zijn familie.
Jobs laat een vrouw achter waarmee hij 20 jaar lang gelukkig getrouwd was. Samen hadden ze drie kinderen. Daarnaast had Jobs nog een vierde kind, uit een vorige relatie.
In herinnering
(Bronnen: Wikipedia e.a., deredactie.be, Wired.com)
