Een geschiedenis: 5 jaar PlayStation 3

Exact vijf jaar geleden zag de PlayStation 3 het levenslicht in Japan en dat vraagt natuurlijk om een terugblik. Velen zullen zich de woelige start van de console nog herinneren. De waanzinnig hoge prijs was voer voor discussie en de grootte van het ding deed sommigen vermoeden dat het eerder een barbecue was dan een spelconsole. Vandaag echter kan de PS3 rekenen op een scherpe prijs, een kleiner design en vooral ook een hoop games om duimen en vingers bij af te likken. Waar andere consoles inmiddels lijken uit te bollen, zit die van Sony op kruissnelheid, wat belooft voor de toekomst. Vooraleer we vooruit kijken, echter, eerst ons terugblik natuurlijk.

De derde console van Sony werd onthuld op 16 mei 2005, tijdens de E3-beurs. Op dat moment ging het echter nog om een prototype en een speelbaar exemplaar was nog niet beschikbaar. De controller die getoond werd, kwam al snel bekend te staan als de "boemerang", omwille van zijn toch wel eigenaardige vorm. Misschien wat futuristisch, ja, maar Sony voerde het ontwerp al snel af om terug te keren naar het vertrouwde ontwerp van hun controllers. Ook over de PS3-console zelf werden overigens grapjes gemaakt. Het ding zag er zo groot uit dat sommigen meenden dat het wel iets had van een barbecue.

Het prototype bezat aanvankelijk 2 HDMI-poorten, 4 ethernet-poorten en 6 usb-poorten, maar een jaar later werden deze teruggebracht tot slechts één HDMI-poort, één ethernet-poort en 4 usb-poorten. Reden? Om de kosten te drukken, want de PS3 zou sowieso al een prijzig beestje gaan worden omwille van de krachtige Cell-processor en het gebruik van Blu-ray, iets wat op dat moment nog in de kinderschoenen stond. Aanvankelijk werden twee modellen aangekondigd. Het 20GB-model zou 499 dollar kosten, terwijl het 60GB-model voor 599 dollar over de toonbanken zou gaan. Die laatste versie had aanzienlijk meer te bieden dan de eerste. Zo had de 60GB-versie als enige een HDMI-poort, evenals Wi-Fi.

De release voor de PS3 stond vastgepind op 11 november 2006 voor Japan en 17 november 2006 voor de VS en Europa, maar de release voor Europa en andere PAL-regio's werd uitgesteld omdat er een tekort aan productiematerialen was. De nieuwe release voor Europa kwam dan ook op 25 maart 2007 te liggen. Er viel echter ook goed nieuws te bespeuren, want de 20GB-versie zou dan toch een HDMI-poort meekrijgen, al ontbraken zaken als Wi-Fi en een flash card reader nog steeds.

De PS3 kende een woelige lancering. Er doken al snel tekorten op, maar dat had meer te maken met een moeizame productie dan met een stormloop. Ook de hoge prijs van de console, die op een bepaald moment zelfs rond 800 euro lag en op eBay voor nog meer centjes van eigenaar wisselde, was een factor waar Sony onder te lijden had. In de VS ging de lancering gepaard met het nodige geweld. Zo geraakten kampeerders slaags met elkaar toen bleek dat er niet genoeg consoles waren om iedereen te bedienen en zijn er rapporten die spreken van gewelddadige overvallen om toch maar aan een PS3 te geraken. In Europa, waar men de PS3 ongeveer vier maanden later kreeg, verliep de lancering een stuk vlotter. Sony had ervoor gezorgd dat er genoeg consoles waren om de eerste dagen goed door te komen, wat voor een recordverkoop van ongeveer 600.000 stuks zorgde. In de dagen en weken erna echter zou de verkoop aanzienlijk dalen.

De nieuwste console van Sony had dus geen al te vlotte lancering en daar konden ook de games weinig aan veranderen, ondaks topscores voor een game als Resistance: Fall of Man. Het geheel bleek te duur voor de consument en wat men ervoor kreeg, wist niet te overtuigen. PC World plaatste de PS3 op nummer 8 in het lijstje van "Top 21 Tech Screwups of 2006". Reken hier nog eens bij dat Sony aanzienlijk verlies maakte op elke console en je weet dat het PS3-plaatje er niet meteen rooskleurig uitzag. Sony zelf nochtans bleef het vertrouwen behouden en zei dat het om een langetermijnsvisie ging, die pas na verloop van tijd zijn vruchten zou afwerpen. Als we kijken waar de console nu staat, moeten we hen misschien wel gelijk geven.

De PS3 had het moeilijk, dat was duidelijk. Niet alleen had men de concurrentie van de Xbox 360, die al een jaar in de winkels lag en goedkoper was, ook de Wii van Nintendo was een geduchte tegenstander omwille van zijn prijs en innovatieve controller. Sony werd verweten te willen uitpakken met technische hoogstandjes, waar games uiteindelijk niet mee gebaat waren, terwijl Nintendo werd geprezen om hun vernieuwende ideeën. Ook maakte Sony niet meteen een goede beurt wanneer het aankwam op presentatie, met flaters als "Riiiiiiiidddgee Raceeeerrrr" en "A giant enemy crab" die in ons geheugen gegrift staan.

Toch bleef Sony volhouden en langzaam maar zeker begon de kracht van de PS3 door te breken. Ontwikkelaars wisten hoe ze met de ingewikkelde Cell-structuur aan de slag moesten en plots bleek de PS3 tot veel meer in staat dan velen aanvankelijk dachten. Tech demo's deden gamers kwijlen, waarbij die van Killzone 2 eruit springt. Sony meende aanvankelijk dat het om live gerenderde beelden ging en dat ook de uiteindelijke game er zo zou gaan uitzien. Later bleek dit niet geheel waar, maar desondanks bleek de PS3 een aardig sterk beestje te zijn, wat later in tal van titels zou blijken. Games als Uncharted 2 en 3, Killzone 2 en 3, Metal Gear Solid 4: Guns of the Patriots, Gran Turismo 5, God of War 3, LittleBigPlanet 2, Ratchet & Clank: A Crack in Time en meer waren stuk voor stuk toppers op visueel vlak. Gedurende de vijf jaar dat de PS3 al bestaat, is de evolutie overigens goed zichtbaar. Zowel de Uncharted- als Resistance-reeks geven een goed beeld van de evolutie die graphics al hebben meegemaakt.

Niet alleen grafisch heeft de PS3 een hoop toppers in huis, ook qua inhoud heeft de console heel wat te bieden. Men kan rekenen op een handvol sterke ontwikkelaars die erin slagen de lat telkens weer hoger te leggen en niet teleur te stellen. Met de games zat het na verloop van tijd dus erg goed. Ook de prijs daalde en er kwamen nieuwe versies van de PS3 op de markt, waarvan de overstap naar de Slim-versie de meest drastische vernieuwing was. De console begon meer en meer betaalbaar te worden, zowel voor Sony als voor de concument, die nu een erg goedkope en aantrekkelijke Blu-ray-speler in de winkels zag liggen. Ook het PlayStation Network, dat je in staat stelt om gratis multiplayer te spelen, was een grote troef tegenover Microsoft en Xbox Live.

De omschakeling leek dus gemaakt en na een trage start begon de PS3 meer en meer vaart te maken. De topgames leverden eindelijk het bewijs dat de PS3 wel degelijk de moeite waard was en de PS3-aanhang begon aanzienlijk te groeien. De introductie van PlayStation Move, waarvan me moeten toegeven dat het wel erg veel weg heeft van de Wii-controller, zorgde ervoor dat Sony zich ook meer op de casual gamers kon gaan richten. Onlangs nog bleek dat de PlayStation-divisie van Sony winst draaide, terwijl de rest van het bedrijf een verlies moest optekenen. De teller van aantal verkochte PS3-consoles staat inmiddels op 56 miljoen, waardoor men in de buurt komt van de Xbox 360, die iets meer dan 57 miljoen over de toonbank ging, zij het na een extra levensjaar.

De omschakeling van Zero naar Hero maakte Sony overigens niet alleen op vlak van games, want ook qua marketing zorgden enkele wijzigingen voor een positiever beeld van de console. Vooral de Amerikaanse afdeling wist van aanpakken door slogans te lanceren als "It only does everything". Daarnaast werd het fenomeen van Kevin Butler in het leven geroepen, die door velen op handen wordt gedragen.

De console van Sony begon het beter en beter te doen, maar nog niet alles was rozengeur en maneschijn. Begin maart 2010 was er bijvoorbeeld het fenomeen dat werd omgedoopt tot "ApocalyPS3. PS3-consoles van de eerste tot de derde generatie hadden plots problemen met de interne klok, waardoor er errors opdoken en het bijvoorbeeld onmogelijk was om nog verbinding te maken met het PlayStation Network. De volgende dag echter waren de meeste problemen al van de baan en enkele maanden later zou Sony via een firmware update verhinderen dat een dergelijk probleem zich nog eens zou voordoen.

Veel erger dan ApocalyPS3 was de aanval op het PlayStation Network door hackers. Die waren erin geslaagd het systeem binnen te dringen en persoonlijke gegevens van gebruikers buit te maken. Zaken als naam en adres, mailadressen en wachtwoorden werden ontvreemd en hoewel er geen indicaties waren dat ook kredietkaartgegevens gestolen waren, kon dat op zich niet uitgesloten worden. Sony kreeg een hoop kritiek te verwerken, vooral omwille van de gebrekkige communicatie. Op 20 april 2011 haalde Sony het PlayStation Network offline, langer dan voor een gebruikelijk onderhoud, en pas op 23 april kwam aan het licht dat het te maken had met een aanval van buitenaf. Op 4 mei vervolgens werd bekend gemaakt dat de gegevens van ongeveer 77 miljoen gebruikers blootgesteld waren.

Het PlayStation Network lag uiteindelijk 23 dagen plat en het hele voorval kostte Sony een hoop geld, maar veel belangrijker dan dat: ze verloren ook hun geloofwaardigheid en het vertrouwen van de consument. Mensen stapten over naar Xbox Live en zeiden de PS3 vaarwel, hoewel er ook genoeg waren die hun favoriete console bleven steunen. Sony zelf stelde zich uiteindelijk nederig op en bood de nodige verontschuldigingen aan. Via een speciaal Welcome Back-programma hoopte men het ongemak enigszins te vergoeden. Zo kregen gebruikers onder meer een maand lang gratis PlayStation Plus en twee gratis PSN-games. Het PSN-voorval is hoe dan ook een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de PS3, maar het zorgde er wel voor dat bedrijven in de industrie voortaan gewaarschuwd waren.

De PlayStation 2 is het perfecte voorbeeld dat Sony in staat is om een console lang en succesvol in leven te houden. Het ziet er dan ook naar uit dat ze hetzelfde van plan zijn met de PS3 en dat lijkt ook te gaan lukken. Waar andere consoles na 5 jaar dienst al liggen te sputteren en hun laatste games eruit persen, lijkt de eindstreep voor de PS3 nog niet meteen in zicht. Een volgende console van Sony zal dus nog even op zich laten wachten, al moet men wel opletten dat men niet gaat achterlopen op de concurrentie, die vermoedelijk al vroeger met hun next-gen consoles komen aanzetten. Hoe dan ook ziet het ernaar uit dat de PS3 nog wel even mee kan, al is niets natuurlijk zeker.

Vermoedelijk zal de lancering van de PS Vita nog een innovatieve boost geven door de wisselwerking met de PS3 en ook Move-games zullen waarschijnlijk nog verder doorgedrukt worden. Als we er voorts vanuit gaan dat de PS3 momenteel op kruissnelheid zit, dan mogen we mogelijk nog wel een hoopje toppers verwachten, zoals dat ook aan het einde van de PS2-hoogdagen het geval was. De vraag zal echter zijn of Sony er niet voor kiest om enkele grote kleppers, zoals bijvoorbeeld een Uncharted 4, meteen door te schuiven naar de volgende console, in plaats van de PS3 nog een laatste grote titel toe te kennen.

Nu ja, wij hebben ook geen glazen bol, maar op onze kalender zien we dat de PS3 vandaag 5 kaarsjes mag uitblazen. De toekomst is voor morgen. Voor vandaag: happy birthday, PlayStation 3.