Mass Effect 3

Met Mass Effect 3 komt de trilogie na een wervelwind van grote en kleine verhalen in de Melkweg eindelijk tot een einde. De verwachtingen voor Bioware’s topfranchise konden moeilijk hoger gespannen zijn, want iedereen die zelf al een Shepard doorheen het enorme sci-fi universum van Mass Effect leidde kan niet anders dan te willen weten hoe de held deze allerlaatste confrontatie doorstaat. De game is opnieuw uitgedraaid op een rollercoaster van emoties en actie, maar weinig fans zullen écht tevreden zijn met de manier waarop Bioware vaarwel zegt aan Shepard.

De Reapers staan voor de deur

Hoewel het Shepard twee volle games heeft gekost om het ganse universum te overtuigen van hun bestaan, twijfelt er nu niemand nog aan de dodelijk destructieve plannen van de Reapers. Ze vallen massaal de Melkweg binnen en lijken maar één doel voor ogen te hebben: de totale uitroeiing van alle organische levensvormen in het heelal. Na een korte proloog op de Aarde waar de held zelf in het oog van de storm belandt en mee de eerste Reapers trotseert, installeert het opperbevel van de menselijke strijdkrachten Shepard opnieuw op de Normandy, een van de snelste vlaggenschepen van de armada, op zoek naar hulp om de mensheid van de totale ondergang te redden.

Waar je in Mass Effect 2 nog op zoek moest naar een crew voor je eigen schip om één gigantisch Reaper-schip het hoofd te bieden, krijg je in Mass Effect 3 de enorme taak om de hele Melkweg te mobiliseren. Het is de bedoeling om zoveel mogelijk troepen te verzamelen van allerlei pluimage om het allerlaatste conflict met de technologisch superieure Reapers aan te vatten. Beginnen doe je bij voorkeur door je eigen Shepard vanuit een Mass Effect 2-savegame te importeren, want het spel houdt dan automatisch rekening met de keuzes die je in die game (en eventueel in de allereerste Mass Effect) maakte. Als je die eerste twee games gemist zou hebben, doe jezelf dan een plezier en speel ze alsnog eerst vooraleer je aan Mass Effect 3 zou beginnen; niet alleen om jezelf onder te dompelen in het verhaal en het Mass Effect-universum, maar ook en vooral om twee van de beste games van deze generatie te spelen.

Heel veel oude bekenden

Het verzamelen van troepen doorheen het ganse heelal voelt aan als een gigantische reünie van heel wat personages die in de eerste twee games de revue passeerden. Door de veel grotere omvang van je zoektocht wordt er in vergelijking met Mass Effect 2 iets minder aandacht besteed aan persoonlijke relaties, maar verschuift het zwaartepunt van je keuzes eerder naar de rassen die je voor je kar kunt spannen door je daden. Dat is niet altijd evident, want Sheperd krijgt enkele eeuwenoude conflicten voorgeschoteld, zoals de genetische vernietiging van de Krogan en de oorlog tussen de Quarian en de Geth, een robotvolk waarover die eersten de controle zijn verloren. Daar waar je keuzes in de vorige games beslissend waren over leven of dood voor één enkel personage, zul je deze keer op een veel grotere schaal het resultaat van je daden zien.

Hoewel we een grotere emotionele betrokkenheid voelden bij het meer op persoonlijke relaties gerichte Mass Effect 2, waren we ook nu vanaf de eerste minuut mee met de gigantische mobilisatie van troepen en het concept van het oprichten van een galactische strijdmacht. In tegenstelling tot de vorige game in de trilogie is het doel van de game ook meteen glashelder duidelijk, terwijl de voorganger zich vooral concentreerde op het zoeken van een geschikte crew, terwijl Cerberus en de Illusive Man uiteindelijk beslisten wat je met die crew ging doen.

Naast de grote missies, die aanleunen bij de hoofdverhaallijn en die je ook verplicht moet doorlopen, zijn er talloze zijmissies waarmee je aan de slag kunt als je wil. Zijmissies krijg je deze keer trouwens niet alleen via dialogen, maar worden soms ook automatisch aan je missielijstje toegevoegd wanneer je in de spelwereld conversaties tussen NPC’s hoort. Wanneer je bijvoorbeeld twee mensen hoort praten over hoe handig een bepaald object zou zijn bij het verbeteren van hun strijdtroepen, dan verschijnt “zoek dat object” in je agenda en eens je het dan ook effectief gevonden hebt, word je verwacht om het netjes bij de “opdrachtgevers” af te leveren.

Verzamel de troepen

Dergelijke missies zijn erg talrijk, maar je kiest er uiteindelijk zelf voor hoe vaak je boodschappendrager wilt spelen. Wijzelf krijgen de kriebels zolang er zijmissies openstaan, dus speelden doorheen elk van deze additionele opdrachten en verveelden ons geen seconde – al kunnen we ons wel inbeelden dat niet iedereen openstaat voor deze continue “zoek het item”-missies. Het spel stimuleert je wel om ze toch niet helemaal links te laten liggen, want de beloningen voor succesvolle voltooiing bestaat doorgaans uit extra troepen voor je leger. De meeste van deze optionele queestes krijg je trouwens zoals vanouds op de Citadel, het hoofdkwartier van de intergalactische alliantie. Hoewel deze free-roamzone op zich niet echt klein te noemen is, denken we nog steeds met weemoed terug aan de Citadel van de allereerste Mass Effect, die nog vele malen groter was en waar we ons RPG-hartje nog veel meer konden ophalen.

De in-game voorstelling van het resultaat van de verplichte en optionele recruteringsmissies is erg duidelijk. Op de Normandy kun je immers op elk moment een overzicht opvragen van alle belangrijke personages, bataljonnen en vloten die zich al bij Shepard aansloten. Elk van deze strijdkrachten krijgt een bepaald cijfer opgeplakt dat de sterkte ervan weerspiegelt, en om het finale conflict in te gaan heb je minimaal een bepaald aantal actieve troepen nodig. Naast de ruwe getalsterkte van je leger, dat zuiver bepaald wordt door de missies en keuzes in de singleplayer, is er ook nog een percentage dat bepaald welk deel van die troepen ook effectief klaar is om mee het eindgevecht aan te gaan. Dit percentage kun je uitsluitend via de multiplayer beïnvloeden en hierop komen we later in deze review nog terug.

Al met al konden we met plezier vaststellen dat het verhaal en vooral de galactische omvang ervan nog steeds een van de absolute aantrekkingspolen is van de franchise en alleen daarvoor scoort Mass Effect 3 al beter dan een heleboel andere adventuregames. 

De hoekstenen van de gameplay zijn nog steeds dezelfde als in de allereerste Mass Effect, al heeft de franchise een duidelijk evolutie doorgemaakt met zowel positieve als negatieve elementen.

Dialogeren op hoog niveau

Een eerste belangrijke factor die de spelervaring van Mass Effect 3 domineert zijn de dialogen die je voorgeschoteld krijgt en de impact van je keuzes op het verloop van het spel. Zoals steeds kies je niet voor de exacte zin waarmee Shepard de conversatie aangaat, maar eerder voor de emotie waarmee een antwoord wordt geformuleerd. Opnieuw bepalen je antwoorden hoe je moraliteit door de rest van het universum wordt waargenomen via een Paragon- en Renegade-statistiek, de Light Side en Dark Side om het in Star Wars-lingo te zeggen. De dialogen zijn scherp, de lijnen erg talrijk en de prestaties van de stemacteurs zeer geloofwaardig.

Voor het eerst kan de Xbox 360-versie ook genieten van Kinectondersteuning, waardoor je kunt zeggen wat je Shepard wil zien antwoorden in plaats van met de knoppen te werken. In het overgrote merendeel van de gevallen werkt dit systeem naar behoren en vergroot het de spelbeleving – als je er tenminste voor openstaat om tegen je tv te praten. Waarom deze stembesturingsfeature exclusief voor Kinect is en bijvoorbeeld ook niet via een headset is te besturen, is ons niet zo duidelijk.

Op reis met de Normandy

Een tweede aspect van de gameplay is het rondcruisen doorheen de Melkweg met de Normandy. Op een kaart van het heelal kun je kiezen naar welk sterrenstelsel je wil trekken en waar je de volgende troepen wil proberen verzamelen. Op de kaart staan de belangrijke missies duidelijk aangegeven, waardoor je gemakkelijk kunt kiezen om strikt bij de hoofdverhaallijn te blijven of om tussendoor ook zijmissies op te knappen.

In Mass Effect 2 gebruikte je de Normandy in deze modus om allerlei grondstoffen te verzamelen  door de bodem van elke planeet te scannen via een minigame en zo efficiënt mogelijk aan bouwstenen te komen waarmee je dan upgrades kon betalen. Dat spelelement is verdwenen in Mass Effect 3 en vervangen door een nieuw scansysteem waarbij je tussen te planeten door vliegt en met een radar de onmiddellijke omgeving van de Normandy afzoekt naar bijzonderheden. Die kunnen dan bijvoorbeeld bestaan uit extra credits, extra brandstof voor je schip of zelfs extra troepen die zich bij je leger aansluiten. Het risico bij het gebruiken van dit scanmechanisme is dat het ook Reapers aantrekt als je er te veel gebruik van maakt. Het is echter bijzonder gemakkelijk om deze bedreiging te omzeilen, waardoor we dit zoekmechanisme toch iets vonden onderdoen tegenover het beter gebalanceerde systeem in Mass Effect 2.

Opnieuw meer customisatie

Een derde component van de spelervaring die de Mass Effect-franchise biedt, is het RPG-luik. Tegenover Mass Effect 2 is er opnieuw meer ruimte voor customisatie, wat zich vooral uit in het arsenaal aan beschikbare wapens en de mods die je erop kunt toepassen. Een nieuw en interessant mechanisme dat is ingebouwd, is het feit dat elk wapen een bepaald gewicht heeft en dat het totale gewicht dat Shepard meezeult ook een effect heeft op de recuperatietijd van haar biotische krachten. Wanneer je ervoor opteert om je te bewapenen met krachtigere vuurwapens, dan zul je jezelf tegelijkertijd met minder speciale krachten moeten zien te redden.

Los van deze balans tussen vuurkracht en biotische kracht verdien je doorheen de hele game opnieuw ervaringspunten, die je kunt gebruiken om je biotische krachten verder te ontwikkelen. Dit systeem is erg herkenbaar als je eerdere Mass Effect-games hebt gespeeld en ook de meeste krachten die je zult zien werden gerecycleerd uit de eerdere games. Wanneer je een bestaand personage importeert beginnen al je krachten wel van nul, maar krijg je wel een aantal ervaringspunten cadeau – afhankelijk van je prestaties in Mass Effect 2.

Verbeterde en versterkte actie

Tenslotte is er dan nog de de gameplaycomponent die doorheen de reeks meer en meer de bovenhand is gaan nemen en dat is de third-person actie. Tijdens elk van de hoofd- en zijmissies trek je met Shepard en twee van haar crewleden ten strijde, gewapend met een combinatie van vuurwapens en speciale biotische krachten. Zoals gewoonlijk kun je deze bedienen via sneltoetsen of door het oproepen van een rond selectiemenu, waarmee je de actie automatisch bevriest en van waaruit je een bepaald wapen of kracht van jezelf of een van je crewleden kunt selecteren. Ook hier kun je op Xbox 360 van Kinect gebruik maken door commando’s zoals “Warp” of “Pull” uit te spreken of door met je stem van wapen te wisselen. De genoegdoening die je haalt uit het rustig zeggen van “sniper rifle” om vervolgens een vijand op grote afstand een kogel door het hoofd te jagen is groot, al deed de lichte vertraging tussen het uitspreken van elk commando en de uitvoering ervan ons uiteindelijk toch gewoon terugkeren naar de standaardbesturing met knoppen.

De actiemomenten zelf vonden we wel verbeterd, niet in het minst door knap leveldesign en het toevoegen van meer strategische AI-elementen bij de vijanden. Waar je tijdens de vorige games relatief safe was wanneer je je gewoon van cover naar cover bewoog en van daaruit alle tegenstanders afknalde, volstaat die tactiek niet langer. Sommige types van vijanden zullen je immers actief proberen flanken of bewegen zich snel genoeg zodat je je niet kunt permitteren om heel te tijd op hetzelfde stekje te blijven zitten. Daardoor is de actie meer gevarieerd en ook uitdagender, wat de hele game ten goede komt. Toch zul je ook regelmatig vreemde bokkensprongen zien bij de AI, zoals vijanden die tegen muurtjes aanlopen en zich domweg laten afslachten of je eigen crewleden die aan de verkeerde kant van een muurtje in dekking gaan en zich in de rug laten neermaaien.

Over het algemeen vonden we de actie iets vlotter dan bij Mass Effect 2, al doet ze nog steeds duidelijk onder voor third-person topreeksen als Gears of War en Uncharted. Dat komt zo mogelijk nog sterker naar boven in de multiplayer.

Wat staat daar nu in het menu?

Voor het eerst in de franchise vind je in het hoofdmenu van de game ook een multiplayeroptie terug. Daarvoor heb je, zoals bij zowat elke game van EA, een Online Pass nodig die je terugvindt in het doosje bij een nieuwe aankoop of die je ook online kunt aanschaffen. De multiplayer is een zuiver coöperatieve spelmodus waarin je met een team van maximaal vier spelers een aantal waves van vijanden het hoofd moet bieden. Bij sommige waves krijg je opdrachten om binnen een bepaalde tijd zekere controlepunten te bezetten of specifieke vijanden te doden, wat voor de leukste momenten en situaties zorgde.

De multiplayer laat je kiezen uit een van zes mappen (die ook in bepaalde survival-zijmissies in de singleplayer voorkomen), waarin je credits en ervaringspunten kunt verdienen om je uitrusting of biotische krachten te verbeteren. Deze credits en ervaringspunten staan compleet los van de singleplayer, wat we toch een minpuntje vonden, omdat we na tientallen uren singleplayer opnieuw helemaal van nul moesten beginnen. Het progressiesysteem van de multiplayer biedt je op zich wel genoeg beloningen om verder te blijven spelen als je dat zou willen. Wijzelf vonden de multiplayer echter te oppervlakkig en te traag om er veel tijd in te vertoeven.

Hoewel we de multiplayer niet echt nodig vonden en er al zeker niet op zaten te wachten als fans van de reeks, is er op zich niks op tegen dat ontwikkelaars die extraatjes op hun schijf zetten. Toch is er nog een erg zuur randje aan de toevoeging van de coöperatieve modus. Zoals we eerder al vermeldden, bepaalt de combinatie van de totale getalsterkte en het beschikbaarheidspercentage uiteindelijk hoeveel troepen je meeneemt in het ultieme gevecht en dit totale aantal bepaalt ook welk einde je te zien krijgt in de singleplayer. Door de zware invloed van het beschikbaarheidspercentage, dat op ‘50%’ blijft staan zolang je de multiplayer niet speelt, kregen we ondanks het feit dat we alle zijmissies hebben uitgespeeld in de singleplayer een einde te zien dat de trilogie niet verdient.

Zure nasmaak voor singleplayerspelers

Wie geen probleem heeft met het moeten grinden van de multiplayer gedurende ettelijke uren kan dit waarschijnlijk worst wezen. Wij vonden het echter net na het spelen van dertig uren singleplayer in Mass Effect 3 en meer dan honderd uren singleplayer in de totale trilogie een kaakslag om eigenlijk nog verplicht te worden om een spelmodus te gaan spelen, die compleet losstaat van het verhaal in de franchise, om het beste einde van de game te zien. Voor gamers die van plan zijn om Mass Effect 3 tweedehands aan te schaffen betekent dat dus ook dat het onmogelijk is om je singleplayer te bekronen met het beste einde zonder een Online Pass aan te kopen. Hoewel we nog steeds volledig achter de stelling staan dat het verhaal en het universum van Mass Effect 3 en bij uitbreiding de hele franchise uitmuntend zijn en bij de beste van deze generatie horen, kunnen we ons niet van de vervelende conclusie ontdoen dat we als fans niet tevreden zijn met de manier waarop Bioware het einde van onze Shepard voorschotelt.

Daarnaast kunnen we ook niet buiten de andere ergernissen die ontstaan door de financiële politiek die rond Mass Effect 3 werd gevoerd. We haalden al de quasi verplichting om een Online Pass te kopen aan, maar ook het feit dat er vanaf de eerste dag een deel van de singleplayer onder de vorm van DLC beschikbaar wordt gesteld, is voor vele spelers een doorn in het oog. Of dit deeltje gameplay nu werd ontwikkeld na het beëindigen van de rest van de game of tijdens het maken van de game en er nadien werd uitgehaald willen we in het midden laten, maar we vinden de timing alleszins een strategische blunder. Ook de (weliswaar optionele) aankoop van multiplayercredits met je kredietkaart versterkt de waas van geldklopperij rond de voor vele fans dierbare franchise. Waarom Bioware zo ver is gegaan is ons onduidelijk.

Omdat een aantal van deze elementen in wezen optioneel zijn, kiezen we ervoor om er de game niet puntengewijs voor af te straffen maar om  ze wel te vermelden in deze review omdat ze evenzeer input zijn bij het overwegen van het aankopen van de game.